فصل ششم: روند يابي سيلاب
|
|
|||
|
|
فصل ششم: روند يابي سيلاب |
|
|
روند يابی رودخانه (River Routing)
رونديابی سيل دررودخانه کمی مشکل تر وپيچيده تر از رونديابی سيل درمخازن است. دررونديابی سيلاب در مخزن که قبلا" تشريح شد، مبتنی برفرضيات زير است:
|
1- مقاطع جريان ورودی وجريان خروجی بسيار نزديک به هم قرارداردوزمان عبوربرای حرکت موج سيلاب بين دومقطع ،(ازنقطه جريان ورودی تا نقطه جريان خروجی) ناچيزاست. |
|
|
2- باتوجه به نزديک بودن نقاط جريان ورودی وجريان خروجی ،سطح آب بين دومقطع ، به صورت افقی درنظر گرفته می شود؛به عبارت ديگر ،سطح آب داخل مخزن هميشه افقی است. |
|
|
3- جريان خروجی ومقدار ذخيره ،تابعی از ارتفاع سطح آب درمخزن است؛ بدين معنی که جريان خروجی نيز تابعی ازذخيره است(برای مقدار مشخصی ذخيره درمخزن،مقدارمعلومی ازجريان خروجی خواهيم داشت). |
بايد توجه داشت که درتمامی بازه های رودخانه، فرضيات فوق قابل قبول نيست؛زيرا:
|
1- جريان ورودی وجريان خروجی درفاصله ای ازيکديگر قرار گرفته اندودرنتيجه عبور موج سيلاب ازمقطع ورودی به مقطع خروجی مدتی طول می کشد. |
|
|
2- سطح آب بين دومقطع ، معمولا"دارای شيبی ازبالا دست به پايين دست است. سطح آب درزمان بالاآمدن ترازسيلاب ، دارای شيب تندتری درمقايسه بازمان فروکش کردن آن است. |
|
|
3- جريان خروجی فقط تابعی ازارتفاع سطح آب درمقطع خروجی نيست؛بلکه به ارتفاع سطح آب درمقطع ورودی جريان ، يعنی به شيب سطح آب بستگی دارد. اين شيب درزمان بالا آمدن سيلاب بيشتر است ومقدارجريان خروجی دراين حالت،در مقايسه بازمان فروکش کردن سيلاب نيز بيشتراست. |
|
|
4- مقدارذخيره دربازه بين دومقطع نيز،تابعی ازترازسطح آب درمقطع ورودی وخروجی است. |
|
|
5- ازنکات فوق چنين استنباط می شود که برای هرمقداری ازجريان خروجی ،مقدارذخيره بين دومقطع ،دارای مقدارثابتی نخواهدبودودرزمان بالاآمدن سيلاب نيزبيشتراززمان فروکش کردن آن است. |
دررودخانه های کوچک ، ذخير ه موقتی آب باتوجه به مورفولوژی آنها(شيب زيادوعرض کم) ناچيزبوده ودرطراحی هاناديده گرفته می شود.در رودخانه های بزرگ ، ذخيره رودخانه ای اهميت بيشتر يافته وتاثير روند سيل در طراحی هابايددرنظرگرفته شود. در مورد ذخير ه موقتی آب در مخزن سد ،سطح اّب افقی فرض شده وحجم ذخيره شده فقط شامل منشور آب می شودولی در قطعه ای ازرودخانه وهنگام عبور يک موج سيلاب،علاوه بر ذخيره منشوری(Prism Storage) ، ذخيره گوه ای(Wedge Strorage) روی آن قرارداشته که توسط سطح آب محدود می گردد. ذخيره گوه ای درحين بالارفتن يک موج سيلاب مثبت بوده ودرهنگام پايين رفتن آن منفی می باشد.اثرذخيره گوه ای غالبا"باوارد کردن جريان ورودی وخروجی درمعادله ذخيره درنظرگرفته می شود.روند يابی سيل دررودخانه شامل روشهايی است که تأثيرذخيره رودخانه ای راروی هيدروگراف سيل ،موردمطالعه قرار می دهند.
يک هيدروگراف سيل درنقطه ای ديگر ازرودخانه،به علت ذخيره موقتی قسمتی ازآب ، به هيدروگراف ديگری تبديل می شود که ميزان تغييرات آن بستگی به خصوصيات فيزيکی رودخانه داردومانند يک جعبه سياه عمل می کند.درهنگام تجزيه وتحليل روند سيل ،هيدروگراف های ورودی وخروجی يک بازه(Reach) مشخص بوده وضرائب معادله تبديل (خصوصيات فيزيکی بازه،)تعيين می شوند.بازه طولی ازرودخانه است که دارای عرض وعمق وزبری يکسان باشد.تغييرات ارتفاع سطح آب وجريان خروجی برای مخزن وبرای بازه ای از رودخانه، درشکل هاي الف و ب زير نشان داده شده است.
شکلهای ج و د رابطه جريان خروجی وذخيره رابرای مخزن وبازه ای ازرودخانه ،نشان می دهد.هيدروگراف جريان ورودی وجريان خروجی برای مخزن وبازه ای ازرودخانه،درشکل زيرين نشان داده شده است.
هيدروگراف جريان ورودی وجريان خروجی درمخزن وبازه ای ازرودخانه
همچنين نگاه كنيد به روشهاي رونديابي در مخزن...
| روش پالس |
| روش ترسيمي چنگ |
| روش مقاديراجرايي |
| روش ويسلر- براتر |
| روش گودريچ |
| روش استين برگ |
| روش ضريب |
| روش ودوارد |
| استفاده ازشباهت الكترونيكي |
| روندياب مكانيكي سيلاب |
|
|
|
|
|
توجه: