فصل نهم: آب زير زميني
|
|
|||
|
|
فصل نهم: آب زير زميني |
|
|
چشمه (Spring)
چشمه‌ها محلهاي تماس آب زيرزميني با سطح زمين هستند. چند نوع چشمه كه در
هيدروژئولوژي تفكيك مي‌شوند عبارتند از :
- چشمه نشتي (Depresion spring) : چشمه‌هائي هستند كه سطح ايستابي يك دامنه پر شيب
را در مناطق كوهستاني قطع مي‌كند.
- چشمه تماسي (Contact spring) : هنگامي ايجاد مي‌شوند كه آب زيرزميني در بالاي
لايه با نفوذپذيري كم تجمع پيدا مي‌كند، آب زيرزميني تمايل به عبور از لايه
نفوذپذير را دارد و در نتيجه اگر اين لايه با كوه برخورد كند چشمه تماسي و يا
مجاورتي ايجاد مي‌كند.
- چشمه گسلي (Falt spring) : گسلها با جابجا كردن لايه‌هاي سنگي نفوذپذير و
نفوذناپذير باعث مي‌شوند كه آب از ميان لايه نفوذپذير عبور كرده و در امتداد گسل
حركت كند تا به سطح زمين برسد. چشمه‌هائي كه از اين پديده حادث شوند را چشمه گسلي
مي‌نامند. در گسلهای عمودی و یا کمی زاویه‌دار که باعث قرار گرفتن لایه‌های
نفوذپذیر در مقابل لایه‌های نفوذ ناپذیرند در جاهایی که طبقات دارای شیب هستند و
اختلاف ارتفاع نیز کافی می‌باشد آب وارد گسل شده و از آن بصورت چشمه خارج
می‌گردد.
- چشمه فرو چاله‌اي (Sinkh.le spring) : فرو چاله‌ها (مناطق دايره‌اي شكل
فرو افتاده به سمت پائين) در شيب‌هاي تند گسلها مشاهده مي‌شوند، اگر سطح ايستابي آب
زيرزميني بالاتر از سطح توپوگرافي قرار گيرد حركت آب از سمت سفره به سمت چاله آغاز
خواهد شد و چشمه فرو چاله‌اي تشكيل خواهد داد. چشمه هاي ناوديسي، در محلهایی که
ناودیس شکل بوده و در ضمن سنگهای زیرین غیر قابل نفوذ باشند درنتيجه آب تا سطح
ناودیس بالا آمده و سپس به صورت چشمه ظاهر می‌گردند.
-چشمه هاي آرتزين: در اين نوع چشمه ها آب ده دليل فشار هيدرواستاتيكي به بيرون رانده مي شود.
-چشمه‌های مطبق: در اين نوع چشمه های متعددی در فصل
مشترک دو سری از طبقات نفوذپذیر ظاهر می‌شوند.
-آبفشانها (Geyser) :آبفشانها چشمه‌های آبگرمی (80 تا 100 درجه سانتیگرا) هستند که بيشتر مورد توجه زمين شناسان هستند. در اين نوع چشمه در فواصل زمانی معین آب داغ همراه با بخار آب فوران می‌نماید. ابفشانها بيشتر در مناطقی چون ایسلند، ایتالیا و نیوزلند که بتازگی آتشفشانی داشته‌اند، مشاهده می‌شوند و از جمله این مناطق می‌توان نواحی آتشفشانی ایسلند، ایتالیا و نیوزلاند را نام برد. علت تشكيل آبفشانها اينست که در اعماق زمین ، مجاری و منافذ پراز آب تحت تاثير حرارت به حدود نقطه جوش مي رسند. وقتی که فشار به حد معینی می‌رسد، آب از طریق منافذ به بالا حرکت کرده و در نتیجه فشار کاهش می‌یابد و همین کاهش فشار باعث تبخیر مقدار زیادی آب شده و در نتیجه ، فشار حاصله آب و بخار فوران می‌کند.
-چشمه‌های آب گرم (Thermal
Springs) :اين چشمه ها از خود آب گرم
، املاح و گازهای مختلفتوليد مي كنند و اعتقاد بر اين است كه با فعالیت‌های
آتشفشانی ارتباط دارند. درجه حرارت این چشمه‌ها متفاوت است و گاهی به
100 درجه سانتیگراد ميرسد. كيفيت آب اين چشمه ها بستگي به املاح آنها دارد.
|
|
|
|
|
توجه: