تعريفي ازGIS  :  مخفف سيستم اطلاعات جغرافيائی Geographic Information Systems است که مجموعه ای نرم افزاري-سخت افزاري براي ورود،ذخيره،بازيابي ويرايش، آناليز و استخراج داده هارا شامل می شود. اين سيستم در اواسط سال 1960 ميلادي پا به عرصه وجود نهاد . GIS از سال 1960 ميلادي وبا تلاش گروه كوچكي از پيشگامان حرفه اي چند رشته علمي شروع شد. هر گروه علاقه داشتند كه از تكنولوژي كامپيوتر عصر خود در كاربرد داده هاي جغرافيائي ودر موارد خاصي از مديريت زيست محيطي وبرنامه ريزي استفاده نمايند ولي گسترش همه گير کابرد سيستم اطلاعات جغرافيائی به دهه 1980 برمی گردد.

خطوط ميزان براي نمايش دادن سطوح متغيير مناسبند ولي براي معرفي و كاربرد داده هاي پيوسته ارتفاعي بايد از روشهاي ديگر استفاده كرد. DEM يا مدل رقومي ارتفاع روشي براي بيان رقومي و پيوسته تغييرات توپوگرافي در فضاست. در مدلهاي رقومي ارتفاع مختصات نقاط نمونه در سه بعد x،y وz بصورت ماتريس ذخيره ميشوند تا بوسيله آنها بتوان خطوط شيب هاي معكوس و شكستگي شيب موسوم به “خطوط اسكلتي ”را كه ارائه كننده سيماي يك چشم انداز طبيعي هستند را ترسيم نمود. موارد استفاده مدلهاي رقومي ارتفاع در هيدرولوژي متعدد مي باشد. مدلهاي رقومي ارتفاعي اساس كار را در بسياري از مدلسازي هاي هيدرولوژيكي تشكيل مي دهند. ذيلاً به برخي از اين كاربردها مي پردازيم:

• ترسيم نقشه شيب

• تهيه نقشه جهت

• نقشه خطوط ديد متقابل

• محاسبه حجم

• نمايش سه بعدي

• نقشه هاي ارتفاعي سايه دار

• تهيه نقشه انعكاس امواج كوتاه

• ترسيم اتوماتيك خصوصيات هيدرولوژيكي

• ترسيم اتوماتيك خصوصيات هيدرولوژيكي

• ترسيم اتوماتيك حوزه آبخيز

• ترسيم اتوماتيك بزرگترين آبراهه اصلي

• ترسيم اتوماتيك شبكه زهكشي

• نسبت بندي اتوماتيك

• شبكه آبراهه اي

• تعيين ضريب گردي حوزه

• و...

GIS مجموعه اي سازمان يافته از سخت افزار ، نرم افزارهاي كامپيوتري ، داده هاي مكان مرجع شامل : داده هاي توصيفي ومكاني ، افراد متخصص والگوريتم هاست كه به منظور گردآوري ، ذخيره سازي ، بهنگام سازي ، پردازش، بازيافت ، تجزيه وتحليل وارائه شكلهاي مختلف اطلاعات مكان مرجع ، طراحي وايجاد شده وبه بيان مشخصات وويژگي هاي جغرافيائي داده ها مي پردازد. چهار جزء غير قابل انکار یک ساج عبارتند از: داده، نرم افزار، نيروي انساني و متخصص و سخت افزار.منابع تأ مين كننده داده هاي مكاني مورد نياز سيستم اطلاعات جغرافيائي عبارتند از:

• اسناد ، مدارك ونقشه هاي موجود


• نقشه برداري زميني


• سيستم تعيين موقعيت جهاني(GPS)


• عكسهاي هـوائي (تكنيك فتوگرامتري)


• تصاوير ماهـواره اي (سنجش از دور )
 

در اين دوره سعي بر آموزش مفاهيم کاربردي ساج در قالب نرم افزار ILWIS  خواهيم داشت. بديهي است که به دليل حجم بالاي مطالب مورد نياز اين مبحث صرفاً بر مطالب پايه تکيه خواهد شد و جزئيات دقيق را به منابع موجود و راهنماي نرم افزار ارجاع خواهيم داد. دوره مشابهي نيز براي آموزش ArcView تهيه شده که از لينک مربوطه قابل استفاده خواهد بود.